Bayram günü 23 Nisan olan azizin dogum yeri hakkinda iki rivayet vardir (Kazhdan-Sevcenko 1991: 834). Bir rivayete göre Kudüs yakinlarinda Lydda’da dogmus ve imparator Diokletianus zamaninda (284-305) yasamis, digerine göre Kappadokya’da dogmus ve yasamistir (Ocak 1991: 664). Kudüs’te dogdugunu kabul edenlere göre; Lydda bölgesinin valisi Dakianus’u ve maiyyetindekileri hiristiyan olmaya çagirmis ancak siddetli tepkiler görmüs ve agir iskencelerle öldürülmüstür.
Kappadokya’da dogdugunu kabul edenlere göre ise; Roma ordusunda asker olarak çalismis ve Diokletianus zamaninda general olmustur. Ancak, hiristiyanligi kabul ettikten sonra bu dini yaymak için çalismis sonuçta Izmit’te basi kesilerek öldürülmüstür. Dolayisiyla iki ayri azizin mi söz konusu oldugu ya da ayni aziz için iki farkli bölgede, kültürel yapilarina göre iki ayri efsanenin mi yayildigi sorulari cevapsiz kalmaktadir (Ocak 1991: 664).
Bir çok 6.yy. hacisi Georgios’un Lydda’daki mezarinin kültüne dikkati çeker. Georgios, Demetrios, Theodore Stratelates ve Theodore Teron gibi çok popüler bir asker azizdir . En iyi bilinen hikayelerinden biri ejderhaya karsi kazandigi zaferdir (Kazhdan-Sevcenko 1991: 834-835). Bu rivayete göre; aziz Georgios Kappadokya’da putperest bir kral olan Selbios’un kizini kaçirarak sehrin suyunu kesen bir ejderha ile mücadeleye girer. Sonunda ejderhayi öldürerek hem kralin kizini kurtarir hem de suyu akitir. Bu mucizeyi gören kral ve halki hiristiyanligi kabul eder (Ocak 1991: 665).
Aziz Georgios’un ejderhayi öldürmesi
Bu azizin kültünün bir önemi de Islamiyet’in Arap yarimadasi disina çikip Misir, Suriye ve Irak bölgelerinde yayilmaya basladigi ilk günlerden itibaren müslümanlar arasinda da kabul görmesi, hatta islamilestirilmis en eski hiristiyan kültlerden biri olmasindan ileri gelmektedir. Orta Dogu müslümanlari arasinda Cercis, Curcis veya Circis Nebi adiyla bilinir (Ocak 1991: 662). Aziz Georgios’un ejderhayi öldürmesi bu kültün müslüman Türk inançlariyla karismasinda araci olmasi nedeniyle de önem tasir.
Azizin mucizelerinin 9.yy.’dan çok daha önce müslüman halk inançlarini etkiledigi görülmektedir. Azizin ölüm tarihi olan 23 Nisan (Gregoryen takvimine göre 6 Mayis) müslümanlarda Hidrellez’in yani Hizir Ilyas kültünün kutlandigi gündür. Bu nedenle özellikle Anadolu Türkleri aziz Georgios’u Hizir Ilyas ile özdeslestirirler. Beyaz atli, savasçi ve ejderha öldüren Aziz Georgios eski destanlardaki Türk kahramanlariyla da benzerlik gösterir (Ocak 1991: 666-670).
Aziz Georgios ile özdeslestirilen bir baska kahraman Sari Saltuk’tur. Evliya Çelebi 13.yy.’da Sari Saltuk’un kurdugu iddia edilen Kaligra tekkesini ziyaret ettiginde ejderha mucizesinin Sari Saltuk’a atfedilerek anlatildigini belirtir (Ocak 1991: 671).
Tasvir sanatinda genç bir savasçi olarak zarif giysiler içinde görülür. Saçlari sik ve kivirciktir. Kiliselerde, ikonalarda, fildisi levhalarda, el yazmalarinda ve sikkelerde sik sik tasvir edilen aziz çogu kez at üstündedir (Kazhdan-Sevcenko 1991: 835) ve ejderhayi öldürürken tasvir edilmistir. Ejderhayi öldürdügü sahnelerde, bazen saray kiyafetleri içindeki Theodore Stratelates ile karsilikli tasvir edildigi de görülür .
Read More about Aziz Menas
