Bayram günü 2 Eylül olan aziz Büyük Basileios ve Nazianzos’lu Gregorius tarafindan yazilarinda övülmekle birlikte yaptiklari hakkinda bilgi verilmemistir. Her ikisi de Mamas’i geyik sütü kullanan, simdi bir metropolisin halkini otlatan fakir bir çoban olarak tanitir. Mamas’in pastoral yasaminin konulari arasinda hayvanlar da yer alir: Mamas vahsi hayvanlari yakalayip firlatir, aslanlar ve leoparlar onun ayaklari dibinde diz çökerler (Kazhdan-Sevcenko 1991: 1277).
Yasadigi yer ve zaman kesin olarak bilinmez. 17 yasinda çölde/kirda kesfedilmis, denemeye alinmis ve Aurelian döneminde (270-275) infaz edilmistir. Azizlerin hayatini anlatan Yunanca hikayelerden birinde Mamas’in Gangra’da (Çankiri), senatör Theodotos’un oglu olarak dogdugu ve 15 yasinda martir oldugu belirtilmektedir. Mamas’in hikayesinin Suriye ve Ermeni versiyonlari da bulunmaktadir (Kazhdan-Sevcenko 1991: 1278).
II.Basileios
Mamas’in çok farkli tiplerde tasvirleri bulunmaktadir. Bazilarinda kisa bir tunik üzerine uzun bir pelerin giyer, elinde çoban asasi veya biçak tutar. Bazen koyunlarin arasinda ayakta durur. II.Basileios Menologyasi’nda ve diger takvimlerde karnindan mizraklanarak ölen azizin martir olusunu gösteren tasvirler tercih edilmistir. Nazianzos’lu Gregorius’un homilyesinde çoban olarak; diz çökmüs geyiklerle ya da hayvanlarin arasinda bir tepenin üzerinde otururken tasvir edilmistir (Kazhdan-Sevcenko 1991: 1278) .
Nigde-Aksaray, Mamasun köyünde adina yapilmis bir kilise bulunmaktadir. Yapi 19.yy.’da mucizevi bir olaylar dizisi sonunda bulunmustur. Bir Osmanli samanlik ve ahirinda ard arda garip olaylar meydana gelince yer kazilarak kaya kilisesi ve Aziz Mamas’in rölikleri ortaya çikarilir. Kilise kisa sürede Türk, Ermeni ve Rum’larin hac yeri olur. Özellikle hastaliklarina sifa bulmak amaciyla gelen hacilar azizin kemiklerinden medet ummuslardir. Röliklerin bulundugu gümüs kutu kemiklerin üzerindeki kaplamalarla birlikte bu yüzyilda kaybolmustur.
Bugün Pir Semmas tekkesi olarak da taninan yapidaki kemiklerin kime ait oldugu bilinmemektedir. 19.yy.’da burayi ziyaret eden Carnoy ve Nicolaides’in röliklerin Aziz Mamas’a ait oldugunu belirtmesine ragmen, Lebides ve Hasluck azizin Kayseri’de gömüldügünü söyleyerek bu görüsü reddetmislerdir. Kapali Yunan haçi planli yapi bir kaya kilisesidir. Orta mekani kubbe, digerleri besik tonoz ile örtülü olan kilise 8-9.yy.’a tarihlenmektedir (Ötüken 1983: 9-12).
Read More about Aziz Georgios
